علت ناآرامی‌های پاکستان پس از بازداشت عمران خان چیست؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سه شنبه گذشته نیروهای اداره مبارزه با فساد پاکستان، عمران خان نخست وزیر سابق این کشور را بازداشت کردند. بلافاصله پس از این اتفاق شمار زیادی از هواداران عمران خان با تجمع در خیابان‌ها، به برخی مراکز دولتی و نظامی در شهرهای مختلف حمله کردند.

هواداران خشمگین عمران‌خان منازل برخی افسران ارتش را تخریب کردند و یک هواپیمای ارتش نیز در جریان ناآرامی‌ها به آتش کشیده شد. با وجود این، دیوان عالی پاکستان بازداشت عمران خان را غیرقانونی اعلام کرد و آزادی فوری وی را خواستار شد.

افزایش محبوبیت عمران خان ساختار نسبی قدرت در پاکستان را دچار مشکل می کرد

نوذر شفیعی، کارشناس مسائل شرق آسیا درباره دلیل بازداشت عمران خان و آشوب های اخیر پاکستان به «راهبرد معاصر» گفت: دو روایت درباره دستگیری عمران خان وجود دارد‌؛ نخست، روایت مخالفان که باور دارند عمران خان حدود یکصد پرونده اتهام فساد مالی دارد و به خاطر رسیدگی به پرونده های فساد مالی بازداشت شده است. یکی از مهم‌ترین آنها در واقع انتقال هدایای دولتی به مکان هایی است که جزو تعلقات شخصی وی قلمداد می شد.

وی افزود: در روایت دیگر، عمران خان و طرفدارانش معتقدند تلاشی سازمان یافته برای حذف این شخصیت سیاسی از عرصه سیاست و حکومت در پاکستان وجود دارد.

کارشناس مسائل شرق آسیا عنوان کرد: افزایش محبوبیت عمران خان ساختار نسبی قدرت در پاکستان را دچار مشکل می کرد که ازجمله این مشکلات سلطه سنتی حزب مردم بر پاکستان و همچنین سلطه دیرپای ارتش بر پاکستان است. به نظر می‌آید بیش از اینکه جنبه فساد مالی و کفایت نداشتن در امور کشور در میان باشد، نوعی اختلاف سیاسی در پشت پرده ماجراست‌.

شفیعی گفت: دستگیری نخست وزیرها و اتهامات وارده به آنها در پاکستان موضوع تازه ای نیست و معمولی است. از سال ۱۹۷۷ میلادی تاکنون بیش از هفت نخست وزیر در پاکستان به دلیل فساد مالی دستگیر شده اند و با آنها برخورد شده است.

کارشناس مسائل شرق آسیا تصریح کرد: درباره دستگیری عمران خان دو نکته وجود دارد؛ یکی نحوه دستگیری توأم با تحقیر وی است که احساسات و عواطف طرفدارانش را جریحه دار کرد و دیگری، ادعای طرفداران عمران خان نسبت به این موضوع است که دستگیری و برخورد با وی را بیشتر دارای جنبه سیاسی می‌دانند و معتقدند اتهام وارده به عمران خان یعنی فساد مالی، نادرست است.

شفیعی درباره احتمال وقوع جنگ داخلی در پاکستان گفت: در تاریخ پاکستان چنین حادثه ای بی سابقه بوده است، مگر در انتخابات سال ۲۰۰۷ میلادی که با ترور بی‌نظیر بوتو همراه بود. در آن حادثه عواطف و احساسات طرفدارانش جریحه دار شد و رفتارهای مشابهی شکل دادند.

نحوه دستگیری توأم با تحقیر وی است که احساسات و عواطف طرفدارانش را جریحه دار کرد

این کارشناس سیاسی تأکید کرد: این اتفاق در تاریخ پاکستان بی سابقه بوده و ممکن است از نظر گسترش و دامنه خشونت و پیامدهای به وجود آمده از حادثه سال ۲۰۰۷  میلادی و ترور بی‌نظیر بوتو هم فراتر برود.

شفیعی یادآور شد: به نظر می‌آید پاکستان با چالش جدی مواجه است، اما عمران خان و ارتش مراقب هستند دامنه بحران از حد خاصی فراتر نرود. این موضوع ممکن است باعث گسترده شدن خشونت ها شود.

این کارشناس سیاسی افزود: جامعه پاکستان در دو سال اخیر به شدت دچار مشکلات اقتصادی شده است، بنابراین بیشتر افراد جامعه مشکلات اقتصادی را نشانه ناکارآمدی دولت شهباز شریف می دانند، لذا این حقیقت تیری است که کمانه کرده و دولت شریف را نشانه می‌رود؛ به این معنی که عمران خان به دلیل ناتوانی سیاسی و کفایت نداشتن در امور، مورد استیضاح قرار گرفت و برکنار شد.

وی افزود: مردم پاکستان معتقدند دولت شریف در حوزه اقتصادی نتوانسته کاری انجام دهد. بنابراین شکاف های اقتصادی، سیاسی و روانی در کنار هم باعث تشدید بحران در پاکستان شده است.

شفیعی درباره نقش مداخلات خارجی در بحران فعلی پاکستان گفت: هر تحولی را نمی شود به بازیگران خارجی نسبت داد، اما هر تحولی می تواند برای بازیگران خارجی منفعت و زیان هایی به همراه داشته باشد.

وی افزود: طرفداران عمران خان معتقدند بعد از رابطه برقرار کردن عمران خان با چین، روسیه و ایران، بخشی از کشورهای غربی و عوامل داخلی برای سرنگونی عمران خان به پا خواستند. عمران خان نیز گفته یک مقام آمریکایی در افغانستان به صراحت وی را تهدید کرده؛ بنابراین پای قدرت‌های خارجی در میان است، ولی حد و حدود دخالت آن‌ها قابل تشخیص نیست.

کارشناس مسائل شرق آسیا عنوان کرد: به‌دنبال ناامنی پاکستان، کشورهایی مانند هند و افغانستان که همیشه در معرض مداخله های اسلام آباد هستند، خوشحال خواهند شد، اما نگرانی این کشورها نسبت به تسری  بی ثباتی به کشورهایشان وجود دارد.

کارشناس سیاسی ادامه داد: شاید آمريکا هم از اینکه پاکستان به عنوان کشوری قدرتمند و اسلامی که دارای بمب اتمی است، تضعیف شود خوشحال خواهد شد، منتها آمریکا تمایل دارد این تضعیف کنترل شده باشد؛به گونه ای که تسلیحات هسته‌ای پاکستان به دست نیروهای رادیکال نیفتد.

شفیعی درباره پیش بینی خود از آینده سیاسی پاکستان با توجه به وضع موجود، گفت: پیش بینی می شود تداوم بحران و گسترش آن به زیان جامعه پاکستان باشد، لذا به نظر می‌آید ارتش و سیاستمداران پاکستان و همچنین عمران خان  در تلاش هستند موضوع به صورت مسالمت آمیز حل شود. به‌هرحال این حوادث نشان داد قدرت عمران خان در پاکستان بسیار بیشتر از آنچه انتظار می رود است. بنابراین عمران خان به عنوان نیروی سیاسی فعال در جامعه پاکستان اثرگذار خواهد بود.